pasjonata - Lilia z doliny

Któż z nas nie zna zapachu i drobnych dzwoneczków konwalii. To wyjątkowy kwiat. Niewielki bukiecik potrafi przepełnić cudownym aromatem niejedno pomieszczenie. Kilka białych dzwoneczków na łodyżce do tego eliptyczne liście zebrane w wazonie przypominają o wiośnie. Wzbogacają leśny krajobraz tworząc cudowne kobierce. Jesienią natomiast miło spotkać żółte koraliki osadzone na łodyżkach. Szkoda tylko że nie widać już liści. Konwalia jest rośliną znaną i lubianą na całym świecie. W XV i XVI wieku roślinę nazywano Lilium convallium, czyli lilia z doliny (łac. convállis = głęboka, otoczona górami dolina). Nazwa ta była tak popularna, że przetrwała do dziś w języku angielskim jako Lily of the Valley. Ponieważ jednak mylono ją z Lilium candidum - lilią białą, Linneusz tworząc nazwę naukową nawiązał do okresu kwitnienia rośliny i wprowadził nazwę Convallaria majalis . Gatunek ten posiada wiele nazw zwyczajowych i ludowych: konwalia leśna, lanusz, lanka, lanuszka, końska grzywa (nazwa ludowa z okolic Olkusza), lilia podobna, gładysz, konwalilia, konwalyja majowa, kokoryczka, lanysz, majówka, padolna. W języku polskim nazwa "konwalia" pierwszy raz użyta została w 1613 r. w Zielniku Syreniusza. We Francji przed pierwszą niedzielą maja zbierano w lesie konwalie i zdobiono nimi okna i drzwi domów. Obecnie jest tradycyjnie sprzedawana na ulicach w dniu 1 maja - w święto konwalii (j. franc. la fęte du muguet), podczas którego członkowie rodzin obdarowują się wzajemnie bukietami tych kwiatów. Konwalia jest rośliną leczniczą i popularną rośliną ozdobną, której głównym walorem są niewielkie kwiaty o charakterystycznym zapachu i dzwonkowatym kształcie. Występuje często w lasach niemal całej Polski, poza tym jest także uprawiana. Konwalia wytwarza liczne rozgałęzione kłącza, dzięki którym tworzy gęste kobierce i szybko opanowuje duże powierzchnie. Na końcu każdego kłącza znajduje się pąk, z którego w kolejnym sezonie wyrasta nadziemna część rośliny. Charakterystyczny zapach kwiatom nadaje lotny olejek farnezol.

Wszystkie części rośliny są trujące, przy czym szczególnie wrażliwe na zatrucia są dzieci. Opisano zatrucia śmiertelne u dzieci po zjedzeniu kilku jagód czy wypiciu wody z wazonu, w którym stał bukiet konwalii. Zatrucie objawia się u ludzi i zwierząt zaburzeniami w czynnościach przewodu pokarmowego (nudności, wymioty i biegunka) oraz pracy serca. Kontakt skóry z liśćmi może wywołać u osób wrażliwych słabe podrażnienia. Także proszek z wysuszonego ziela działa drażniąco na błony śluzowe nosa, powodując kichanie.

Zastosowanie konwalii w medycynie: Chińska medycyna ludowa korzeń i ziele konwalii stosowała już w starożytności do leczenia schorzeń naczyniowo-sercowych (pod nazwą 'liń-lań'). W Europie już w średniowieczu leki z konwalii stosowane były w chorobach serca, epilepsji i bólach. W XVI wieku napary z kwiatów konwalii majowej w wodzie stosowano w celu złagodzenia skazy moczanowej. Napary w winie stosowano dla poprawienia pamięci oraz łagodzenia stanów zapalnych oczu. Lekarstwa te ceniono tak, że nazywano je "złotą wodą" i trzymano w złotych lub srebrnych naczyniach. W Rosji sokiem z kłącza konwalii dziewczęta nacierały sobie policzki, aby nabrały rumieńców. W lecznictwie ludowym kłącza i jagody stosowano dawniej przy leczeniu padaczki, kwiatów używano jako środka przeczyszczającego, wewnętrznie zażywano ziele przeciw skurczom. Sproszkowane kwiaty w formie tabaki zażywane były przeciw chronicznym katarom i przeziębieniom. W XVIII wieku zanika stosowanie leków z konwalii, m.in. z powodu zmienności zawartości glikozydów (w efekcie zróżnicowanej skuteczności leczenia) oraz wyparcia tych leków jako nasercowych przez leki z naparstnicy. W 1838 r. wykryto w konwalii dwa pierwsze glikozydy: konwalarynę i konwalamarynę. W 1867 r. stwierdzono podobne działanie nasercowe konwalamaryny do glikozydów naparstnicy. Dopiero w 1929 r. odkryto glikozyd konwalatoksynę, uznany za najważniejszy spośród tego typu związków występujących w konwalii. Odkrycia te spowodowały, że gatunek ten wrócił do użytkowania zielarskiego. Działanie Ziele konwalii ma krótkotrwałe działanie na mięsień sercowy: wzmacnia skurcze mięśnia sercowego, zmniejszając nieznacznie ich częstotliwość; działa silnie moczopędnie, żółciopędnie, rozkurczowo na mięśnie gładkie, uspokajająco, lekko nasennie i przeciwobrzękowo. Preparaty z konwalii stosuje się na niedomogania wątroby, zdenerwowanie, nerwica, kołatanie i dławice serca, kłucie w sercu, bezsenność, skąpomocz. Przetwory z konwalii jeśli są stosowane w odpowiednich dawkach to są bezpieczne i nie wywołują żadnych objawów niepożądanych czy ubocznych. Są bardzo dobrze tolerowane przez dzieci i osoby w podeszłym wieku. Konwalia w naszych ogrodach.

Warto wprowadzić w swoim ogródku rabatkę zapachową z konwalią w roli głównej. Należy jednak mieć świadomość że bardzo trudno nad nią zapanować. Bardzo szybko się rozrasta zagłuszając inne rośliny. Szczególnie godna jest uwagi i wprowadzenia w miejscach zacienionych o dużej przestrzeni. Gorąco polecam.