pasjonata - O daliach słów kilka

O daliach słów kilka

Kwiaty te są często niedoceniane. A to duży błąd gdyż dalie są nie tylko piękne ale i łatwe w uprawie a różnorodność form i kolorów kwiatów czyni z nich rośliny jedyne w swoim rodzaju wśród wszystkich kwitnących ciągu lata roślin. Niewiele gatunków roślin cebulowych i bulwiastych może pochwalić się tak niezliczonym bogactwem form i kolorów.
Trochę historii.
Początki uprawy dalii pozostają nieznane. Wiadomo jedynie,że kiedy Carte podbił Meksyk Europie 1519 roku, rośliny te od dawna były uprawiane przez Azteków, przede wszystkim dla ozdoby Europie to Europie licznych już wtedy odmianach. Dalie służyły także jako rośliny pokarmowe. Ich korzenie bulwiaste ciągle są spożywane przez Indian Tunebo. Ich smak mija się z gustem europejskim toteż w Europie pozostają jedynie roślinami ozdobnymi. W Europie pierwsze dalie pojawiły się już w 1790 roku w Ogrodzie Botanicznym w Madrycie. Nasiona przesłał do Hiszpanii dyrektor Ogrodu Botanicznego Meksyku Vincente Cervantes – potomek wielkiego pisarza i filantropa. Nazwę swą dalia zawdzięcza Linneuszowi. Który nazwał ją tak na pamiątkę swojego ucznia, Andreasa Dala – szwedzkiego botanika. Wcześniej roślina nosiła wiele imion: Aztekowie zwali ją cocoxochtl, a w Europie nazwano ją georginią- od rosyjskiego botanika Georgii. Moda na dalie rozpoczęła się w XIX wieku od awantury na dworze cesarzowej Józefiny żony Napoleona I. Cesarzowa szczyciła się posiadaniem słynnych na cały świat ogrodów w Malmaison, w których bardzo ważną rolę pełniły dalie, zastrzeżone wyłącznie dla ogrodów królewskich. Jedna z dam dworu, hrabina Bougainville też chciała mieć te kwiaty i namówiła swego kochanka, by je dla niej zdobył. Ten przekupił ogrodnika cesarzowej i 100 roślin zmieniło właściciela. Przechwałki hrabiny o nowym nabytku dotarły do Józefiny a ta rozgniewana przepędziła ogrodnika, wyrzuciła damę z dworu i poleciła zniszczyć jej wszystkie dalie.
Odmiany
Wielość odmian (około 20 tysięcy) sprawiła, że konieczne stało się sklasyfikowanie ich wyodrębniające 10 grup. Dodać warto, iż obecnie uprawia się wyłącznie mieszańce, które nie mają wiele wspólnego z dziko rosnącymi odmianami jakie dotarły niegdyś do Europy
Pojedyncze wys.50-70 - kwiaty języczkowate w jednym kółku, wewnątrz żółte lub pomarańczowożółte, kwiaty ryrkowate Odmiany: Elf, Bambino Anemonowe wys.70-100 - pojedynczy okółek kwiatów języczkowatych otacza krótszy pełny środek kwiatów rurkowatych Odmiany: Komet, Inca Kołnierzykowe Wys.80-140 - kwiaty języczkowate wąskie w dwóch okółkach, zewnętrzny dłuższy wewnętrzny krótszy w formie kołnierzyka Odmiany Ella Suptiz, Flamenco,
Peoniowe Wys.80-140 - kwiaty języczkowate wąskie w dwóch lub większej liczbie okółków, płasko ułożone kwiaty rurkowate tej samej barwy, silnie wypełnione Odmiany: Fascination
Dekoracyjne Wys.100-160 – kwiatostany silnie wypełnione płaskimi łyżeczkowato wygiętymi kwiatami języczkowatymi zachodzącymi na siebie dachówkowato Odmiany: Bona, Gea, Wiga, Wenus, Girafe, Nonette, Maxime,Alix, Wilga, clipland,Yvonne, Księżyc Kuliste Wys.100-140 – kwiatostany pełne o kształcie kuli Odmiany: Snowball
Pomponowe Wys.100-140 – małe, pełne kwiatostany o kształcie lekko spłaszczonym Odmiany: Nicea, Nati, Noris, Srokata,
Półkaktusowe Wys.100-160 – kwiatostany pełne, kwiaty języczkowate skręcone na wierzchołku lub do 1/3 długości Odmiany: Aga, Eros, Gerber Wulkan, Biedermansdorf,Kier,
Kaktusowe Wys.100-160 – kwiatostany pełne, kwiaty języczkowate ostro zakończone i zwinięte w rurkę Odmmiany: Bicola, Ozyrys, Sukces, Kaprys, Sanssouci, Cococrico, Hayley Jane, Inne Wys. różna - kwiatostany o niesymetrycznym kształcie

Sadzimy dalie Dalie rosną najlepiej na słonecznych stanowiskach preferują luźne próchnicze podłoże. Niskie odmiany sadzimy co 25 cm wysokie co 50-60cm. Bulwy powinny być okryte ok. 5 cm warstwą ziemi. Ziemię którą będziemy przysypywać karpy warto wzbogacić nawozami. Posadzone rośliny należy obficie podlać. Wysokie odmiany można palikować już podczas sadzenia co zapobiegnie później uszkodzeniom korzeni podczas wbijania palików. Termin sadzenia –połowa V. Miejsce do uprawy dalii warto corocznie zmieniać aby uniknąć porażenia przez patogenny glebowe
Przechowywanie Po pierwszym przymrozku bulwy dalii ostrożnie wykopujemy z ziemi. Nie można jednak opóźniać tego terminu ponieważ wtedy łatwo gniją w czasie przechowywania pędy przycinamy na 3-5 cm i pozostawiamy na świeżym powietrzu aby obeschły. Bulwy układamy w skrzynce wypełnionej torfem i przenosimy do chłodnego pomieszczenia o temperaturze 5-8oC. W okresie spoczynku koniecznie trzeba sprawdzać wilgotność okrywy i usuwać gnijące bulwy.
Rozmnażanie
Przez podział – wykonuje się go tuż przed wsadzeniem do gruntu. Karpy po zimowym przechowaniu przegląda się, usuwa suche lub nadgniłe fragmenty i dzieli na kilka części. Podziału dokonuje się za pomocą noża. Każda nowo otrzymana część musi posiadać przynajmniej jeden pąk. Nie wolno oddzielać pojedynczych bulw.
Za pomocą sadzonek – w lutym przygotowujemy drewnianą skrzyneczkę i na jej dno wysypujemy warstwę piasku. Układamy bulwy i przysypujemy je całkowicie ziemią i kompostem. Stawiamy w ciepłym miejscu. Po pojawieniu się pierwszych pędów (kilka tygodni) i osiągnięciu przez nie ok. 10 cm wysokości obcinamy je tak aby nie uszkodzić łodygi, która znajduje się poniżej pierwszej pary liści licząc od góry. I tylko tę parę liści zachowujemy wraz z wierzchołkiem pozostałe usuwamy. Zamaczamy w ukorzeniaczu a następnie robimy sadzonki(w małych doniczkach ok.10cm średnicy), które w połowie maja wysadzamy do gruntu.
Siew nasion - nasiona dalii (np. te zebrane jesienią z własnego ogródka) wysiewamy - najlepiej w II-III do pojemników. Młode roślinki w połowie mają wysadzamy do gruntu